دلبستگی در کودکان را می‌توان پیوند عمیق عاطفی بین مادر یا مراقب اولیه و خود کودک تعریف کرد. دلبستگی بین مادر و کودک عامل موثری برای نحوه تعامل کودک با دنیای پیرامونش است به طوری که با شکل گیری صحیح این دلبستگی، کودک می‌تواند به دنیای پیرامونش اعتماد کند و این اعتماد پایه و اساس بسیاری از روابط بعدی را در زندگی او مشخص می‌کند. با این حال اگر دلبستگی او به صورت صحیح شکل نگیرد، کودک دنیای پیرامونش را به صورت ناایمن ارزیابی می‌کند که می‌تواند آثار نامطلوبی بر جنبه‌های مختلف زندگی‌اش بگذارد. با آگاهی از سبک‌های دلبستگی و چگونگی شکل‌گیری آن‌ها می‌توانید ارتباط بهتری با فرزند خود برقرار کنید. مشاوره کودک نیز می‌تواند در این زمینه به شما کمک کند.

منبع: دلبستگی در کودکان | انواع سبک های دلبستگی کدامند؟

دلبستگی در کودکان

کودکان از دوره نوزادی با مراقب اولیه خود ارتباط عمیقی برقرار می‌کنند و این ارتباط که دلبستگی نامیده می‌شود، پایه و اساس شخصیت فرد و چگونگی برقراری ارتباط او با اطرافیان در بزرگسالی می‌شود. نیاز به دلبستگی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین نیازهای کودکان است و ارتباط مستقیمی با رفتار والدین یا مراقبان اصلی دارد.  

انواع سبک دلبستگی در کودکان

به طور کلی چهار نوع سبک دلبستگی در کودکان وجود دارد که هر یک نشان دهنده تعامل و ارتباط بین مادر و فرزند است. برای دلبستگی سالم بهتر است با مراحل دلبستگی کودکان نیز آشنا شوید. در ادامه انواع سبک‌ها را شرح داده‌ایم.

1. دلبستگی ایمن

بهترین سبک دلبستگی در کودکان سبک دلبستگی ایمن است به طوری که بر اساس مطالعات انجام شده کودکانی که دلبستگی ایمن دارند، در هنگام بزرگسالی رفتار‌های همدلانه بیشتری به نسبت دیگر سبک‌های دلبستگی از خود نشان می‌دهند. همچنین زودتر به پختگی و بلوغ رسیده و میزان پرخاشگری و مزاحمت برای دیگران در این دسته از کودکان بسیار کمتر است. این کودکان اعتماد به نفس و عزت نفس بالایی دارند و از روابط اجتماعی لذت می‌برند. آنان می‌توانند احساسات و هیجاناتشان را به خوبی مدیریت کنند. 

2. دلبستگی اجتنابی

در این سبک از دلبستگی، کودک تمایلی به انجام ارتباط و تعامل با مادر یا مراقب اولیه ندارد. به زبان ساده در این سبک از دلبستگی، کودک توجهی به حضور مادر یا مراقب خود نشان نمی‌دهد به طوری که نبود مادر او را آشفته یا نگران نمی‌کند. اگر مادر کودک را برای مدتی رها کند، پس از بازگشت مادر، کودک دیگر از مادر استقبال نمی‌کند به گونه‌ای که هیچ تمایلی برای ارتباط با مادرش ندارد و از تعامل با او اجتناب می‌کند. معولاً مادران یا مراقبانی که نیازهای کودک را در اولویت قرار نمی‌دهند و نسبت به نیاز‌های کودکشان بی‌توجه‌‌اند یا بیش از حد سختگیر و یا کنترل کننده‌ هستند، سبک دلبستگی اجتنابی را در کودک به وجود می‌آورند.

3. دلبستگی در کودکان | دلبستگی مقاوم

 در این سبک از دلبستگی، کودک در هنگام حضور مادر یا مراقب به او می‌چسبد و تنها در صورتی به فعالیت می‌پردازد که مادر در کنارش باشد. همچنین اگر مادر آن‌ها را ترک کند بسیار بی قرار و ناآرام می‌شوند و حتی پس از بازگشت او نیز آرامش خود را بدست نمی‌آورند. این دسته از کودکان ممکن است بسیار مقاومت کرده و حتی پرخاشگری کنند. معمولاً مادرانی که به کودکانشان اطمینان خاطر نمی‌دهند، می‌توانند این سبک دلبستگی را در فرزندان خود ایجاد کنند. کودکان با این سبک دلبستگی به طور معمول احساس غم و نگرانی کرده و این احساسات را تا هنگام بزرگسالی همراه خود دارند و همیشه نگران یک ارتباط صمیمانه با دیگران هستند.

4. دلبستگی آشفته

همانطور که از نام این سبک دلبستگی مشخص است، معمولاً به دلیل رفتار‌های نامشخص و آشفته مادر با کودک شکل می‌گیرد. مهمترین عامل ایجاد کننده سبک دلبستگی آشفته پیام‌های متضاد مادر به کودک است، به طوری که مادر در مقابل رفتارهای مشابه کودک گاهی او را تشویق و گاهی تنبیه می‌کند. این رفتارهای آشفته و متضاد مهم‌ترین دلیل ایجاد سبک دلبستگی آشفته است. کودکان با این سبک دلبستگی معمولاً در روابط بعدی خود دچار سردرگمی شده و در آینده نیز با مشکلات زیادی مواجهه می‌شوند.

چه عواملی باعث به وجود آمدن سبک دلبستگی ایمن می‌شود؟

همه والدین تمایل دارند که کودکانی با دلبستگی ایمن پرورش دهند اما باید بدانید که همه افراد، همیشه به این امر دست پیدا نمی‌کنند. مادرانی که به فرزندان خود پیام‌های متناقض می‌دهند یعنی گاهی رفتارشان با کودک خوب و با حوصله است و گاهی بد و بی حوصله، احتمالا کودکانی را پرورش می‌دهند که مضطرب‌تر، پرخاشگر‌تر و منفعل‌تر هستند. مهمترین نکته‌ای که در ایجاد دلبستگی ایمن وجود دارد تعامل خوب مادر و فرزند است. مادر باید واکنش‌های خود را با نیازها و درخواست کودکان تنظیم کند تا دلبستگی ایمن در او ایجاد شود. 

پیامدهای دلبستگی ناایمن در کودکان

همانطور که گفته شد کودکان با دلبستگی ناایمن دنیا و محیط پیرامون را ناامن و استرس‌زا در نظر می‌گیرند و عملکرد مناسبی در مقابل مشکلات ندارند و از لحاظ اجتماعی، گوشه‌گیر و کم فعالیت هستند. این افراد معمولاً افکار منفی و متضادی دارد و در موقعیت‌های تنش‌زا و استرس‌زا، در مواجهه با مشکلات برانگیخته شده و در اکثر مواقع دچار ناامیدی می‌شوند. پژوهش‌های متعددی ارتباط کاهش سلامت روان را با انواع سبک‌های دلبستگی ناایمن نشان داده‌اند. کودکان با دلبستگی اجتنابی معمولاً در آینده و در سنین بزرگسالی قلدر و مغرور خواهند شد.

مهم‌ترین مسئله‌ای که افراد با سبک دلبستگی اجتنابی با آن مواجهه می‌شوند کاهش همدلی و ابراز احساسات نسبت به دیگران است و همچنین به دلیل سوظن و بدگمانی نسبت به دیگران نمی‌توانند یک رابطه صمیمانه را تجربه کنند. کودکان با سبک دلبستگی مقاوم و آشفته مشکلات رفتاری زیادی از جمله پرخاشگری را از خود نشان می‌دهند. برای پیشگیری از این موضوع و یا حل چنین مساله‌ای حتما باید مشاوره کودک دریافت کنید.

برای دریافت مشاوره در زمینه کودک می‌توانید در ساعت از روز برای مشاوره کودک تلفنی از طریق شماره 02191002360 با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی تماس حاصل نمایید

سوالات متداول